Skip to content Skip to footer
OBRAZ MATKI BOŻEJ ŻORSKIEJ

INFORMACJE O PARAFII

Obraz Matki Boskiej Żorskiej znajduje się w kościele parafialnym p.w. św. Ap. Filipa i Jakuba w Żorach. Kult Matki Bożej w Żorach trwał od wieków, na długo przed pojawieniem się obrazu Matki Boskiej Żorskiej. W parafii powstawały wspólnoty maryjne, ołtarze ku czci Matki, obrazy. Jak podają akta z 1697 roku Żory w średniowieczu posiadały  Bractwa Kultu Maryjnego. Członkowie chcieli mieć własny ołtarz, zakupili roczny czynsz 10 marek z majątku w Golasowicach na ufundowanie ołtarza maryjnego. Przy ołtarzu co sobotę odprawiano nabożeństwo ku czci Najświętszej Marii Panny oraz mszę św. za zmarłych. Również, jak podają źródła historyczne, w kościele znajdowało się sporo obrazów poświęconych Matce Bożej m.in. obraz Matki Boskiej Wniebowziętej, Matki Boskiej Różańcowej. Kościół posiadał 10 ołtarzy i mimo, że ołtarze były poświęcone różnym osobom to znajdowały się na nich obrazy i figurki Matki Bożej, która otoczona była wielką czcią. W czasie, kiedy kościół został przejęty przez protestantów ludzie modlili się do niej nadal, a nawet tym gorliwiej. Z racji bardzo rozwiniętego i żywego kultu burmistrz Zygmunt Wacław Link wydał polecenie wybudowania kaplicy ku czci matki Boskiej Miłosiernej. Ukończono ją w marcu 1690. Była ona okrągłą budowlą, nakrytą kopułą, w środku której namalowano cztery sceny z życia Marii, mianowicie: zwiastowanie, nawiedzenie, wniebowzięcie i koronację. Zostały one namalowane przez sławnego wtenczas malarza sztalugowego i kościelnego Gajdę z Żor. Dla kaplicy został również ufundowany ołtarz ku czci Matki Bożej – jeśli to możliwe to w każdą środę miała być w kaplicy odprawiana msza św. za burmistrza i jego rodzinę oraz odmawiana litania loretańska i modlitwa „ Sub tuum praesidium”. Dla kaplicy obok ołtarza został podarowany obraz Marii z Dzieciątkiem, właśnie ten znajdujący się do dziś w kościele farnym, nazywany obrazem Matki Bożej Miłosierdzia. Cieszył się on dużą czcią, określony był w czasie wizytacji w roku 1719 jako „wdzięczny”. Świadczyła o tym duża ilość składanych wotów. W 1793 r. w kaplicy znajdowało się jeszcze 67 wotów. Dwadzieścia jeden z nich w postaci pierścieni i monet zostało skradzionych, 42 zostały sprzedane za zezwoleniem władzy duchowej z dnia 5 września 1793 r., a otrzymana wartość została przeznaczona na pokrycie kaplicy białą blachą. Na niektórych podarunkach były imiona i daty np. na dwóch sercach, które 1696 r. podarował fundator kaplicy. Do dziś można zauważyć wśród wotów srebrne serce, łańcuszki, pierścienie, krzyże, nogi, monety, m.in. moneta Karola V z 1530 r., Ferdynanda z 1541 r., króla szwedzkiego Karola XI z 1671 r., cesarza Leopolda z 1691 1692 r., moneta z 1700 r., “Monta mista Hildeskein”, moneta srebrna kardynała Wolfganga von Schrattenbach, biskupa Ołomuńca z 1722 r., monety Józefa II z 1782 i 1785 r., jeden talar państwowy z 1785 r. z wizerunkiem Fryderyka II , cesarza Franciszka II z 1795 r. Pozłacany medalion z 1554 r. posiada na jednej stronie wizerunek Jezusa i Samarytanki przy studni Jakubowej, a z drugiej wizerunek Mojżesza. Raz w 2000 roku został poddany renowacji. Z zapisków konserwatorskich czytamy, że przed konserwacją wyglądał tak: „Postać Marii i Dzieciątka skomponowana została w kształt trójkąta, którego górny wierzchołek wyznacza głowa matki Boskiej. lewe i prawe ramię trójkąta podkreślają poły układającej się na ciele Marii tkaniny. Podstawę wyznacza dolna krawędź obrazu. Grupa postaci ukazana została na ciemnym tle, które za głową Matki boskiej rozświetla aureola z zaznaczonymi niewielkimi promieniami. Maria ukazana została w pozycji siedzącej z ciałem i głową skierowaną lekko w prawą stronę od widza. Jej postać okryta jest połami ciemnego płaszcza, spod którego, przy szyi, wystaje rąbek białej koszuli i sukni. Mankiet czerwonej sukni widoczny jest również na prawej, wysuniętej spod płaszcza ręce Marii, która obejmuje nóżki Dzieciątka. Wyraz twarzy Marii jest bardzo spokojny. Duże migdałowe oczy spoglądają na widza. Nos jest prosty, przechodzący w brwi. Usta Matki Boskiej są małe, ukazane w lekkim uśmiechu. Głowę Marii okrywa chusta, spod której widać jedynie Jej twarz. Na kolanach Matki Boskiej siedzi Dzieciątko, lewa stroną przytulone do Marii. Matka prawą dłonią o manierystycznie wydłużonych palcach, obejmuje prawe ramię Dzieciątka, lewą ręką podtrzymuje rąbek białej tkaniny, na której siedzi Jezus. Dzieciątko ubrane jest w jasną koszulkę. Jego stópki, założone w swobodnej pozie lewa na prawą, są nagie. Można zauważyć również, że Dzieciątko ma sine rączki i nóżki, a jego poza wydaje się być bezwładna. Ponadto na jego twarzy widać płynące z oczu strugi krwi. Właściwym byłoby zaryzykowanie stwierdzenia, że Dzieciątko jest martwe. Wiążą się z tym bowiem ustne przekazy mówiące o tym, iż w rodzinie Linków, która podarowała tenże obraz, z nieznanych przyczyn rodziły się martwe dzieci. Dlatego też ufundowanie obrazu miało stanowić swego rodzaju przebłaganie i formę prośby o odwrócenie przez Boga tej rodzinnej plagi. Metalowa koszulka składa się z kilku połączonych ze sobą elementów. Jednym z nich jest korona Matki Boskiej, powierzchniowo pokryta żółtym metalem. Korona przyozdobiona została repusowanym roślinnym i geometrycznym ornamentem. Jej najwyższą część stanowi krzyż. W partii opasującej czoło Marii umieszczono imitacje kamieni  szlachetnych. Jasnemu, białemu metalowi, który okrywa głowę matki Boskiej nadano formę fałd tkaniny, stanowiących chustę. Wokół twarzy Marii umieszczono sznur oszlifowanych szkiełek imitujących brylanty, oraz większe imitacje kamieni szlachetnych. Trzy elementy koszulki o łączonych kolorach żółtawego i białego metalu okrywają ramiona, ręce i nogi Marii, stanowiąc poły płaszcza. W przepiękny sposób w metalu plagi. Metalowa koszulka składa się z kilku połączonych ze sobą elementów. Jednym z nich jest korona Matki Boskiej, powierzchniowo pokryta żółtym metalem. Korona przyozdobiona została repusowanym roślinnym i geometrycznym ornamentem. Jej najwyższą część stanowi krzyż. W partii opasującej czoło Marii umieszczono imitacje kamieni szlachetnych. Jasnemu, białemu metalowi, który okrywa głowę matki Boskiej nadano formę fałd tkaniny, stanowiących chustę. Wokół twarzy Marii umieszczono sznur oszlifowanych szkiełek imitujących brylanty, oraz większe imitacje kamieni szlachetnych. Trzy elementy koszulki o łączonych kolorach żółtawego i białego metalu okrywają ramiona, ręce i nogi Marii, stanowiąc poły płaszcza. W przepiękny sposób w metalu wykonano repusowany ornament oraz nadano blasze kształt fałd tkaniny. Wokół lamówki płaszcza umieszczono imitacje kamienie szlachetnych. Metal żółtej powierzchni stanowi sukienkę Jezusa. Te partie ozdobiono drobnym ornamentem przypominającym delikatne kwiatki. Ostatni element koszulki imituje tkaninę, na której siedzi Dzieciątko. W czasie konserwacji przeprowadzonej w 2000 roku okazało się, że pierwotna kolorystyka obrazu znacznie różni się tej naznaczonej upływem czasu. Po odnowieniu obraz znów zagościł w głównym ołtarzu żorskiej parafii i stanowi jej skarb oraz powód do dumy. Parafianie otaczają Matkę Boską Żorską wielką czcią. W intencjach mszalnych stale przewijają się prośby i podziękowania do Matki Bożej Miłosierdzia, co świadczy o jej nie słabnącym kulcie.

 
Bibliografia:
Magdalena Polok
Dokumentacja Konserwatorska Obrazu
„Matka Boska Żorska” 
Anna Maria Zadora.
Kościół farny pod wezwaniem św. Ap.
Filipa i Jakuba w Żorach
A. Nowack.
Historia Miasta Żory na Górnym Śląsku Augustyn Weltzel